BIBLIJA I SVANUĆE HRIŠĆANSTVA

Predvodnici hrišćanstva nosili su sa sobom nepokolebljivu veru u Hristovo vaskrsenje. Ma gde odlazili, oni su nosili sa sobom spise Starog zaveta iz kojih su dokazivali da je sve to bilo prorečeno. Tekst knjige Dela apostolska i teološke diskusije Pavla, Petra, Jakova i Jovana u njihovim poslanicama, bili su izgrađeni na osnovama spisa Starog zaveta.Svi vidovi mesijanskih proročanstava bili su ispunjeni u Isusovom životu.

POMERANJE GRANICA HRIŠĆANSTVA: PREVODIOCI

Kako su prvi hrišćani pomerali granice sve dalje i dalje, otkrivali su da jevrejsko Pismo, koje im je služilo za propovedanje Jevrejima, i Pismo na grčkom, koje im je omogućavalo da propovedaju i Jevrejima i neznabošcima – nisu više dovoljni. Susretali su grupe koje nisu mogle da razumeju nijedan od ova dva jezika.
Zbog toga – možda na kraju prvoga veka, a sigurno u drugom veku – prevod Pisma (oba Zaveta) je sledio odmah nakon predstavljanja hrišćanstva nekom narodu na njihovom jeziku. Kako se jevanđelje širilo na istok, sirijski Novi zavet bio je jedan od prvih spomenika njegovog uticaja. Zbog širenja na zapad usledio je prevod na latinski jezik. Ulfila, drugi episkop Gota, podario im je Pismo na njihovom jeziku. Mesrob, koji je sastavio jermensku azbuku, preveo je Bibliju na jermenski.
Novi zavet je preveden na sirijski i latinski oko 150. godine, a na egipatski oko 200. godine. Postoje sačuvani papirusi ovih ranih prevoda. To su kopije koje potiču direktno od ovih originalnih prevoda. Dok su stručnjaci za jezike ispitivali sirijske, egipatske i latinske tekstove, tačno su otkrili sa kog grčkog teksta su prevodioci radili. Zato je moguće znati, iz sirijskih, latinskih i egipatskih prevoda, koje su se reči nalazile u grčkim tekstovima koji su postojali između 100. i 150. godine. To je druga, nezavisna linija duž koje je bilo moguće rekonstruisati originalne tekstove Biblije.
Sirijska verzija je otvorila još uzbudljivije linije istraživanja. Sirijski nije bio samo jezik Mesopotamije i Sirije, nego, sa varijacijama u dijalektu, jedan od svakodnevnih jezika u Palestini u Isusovim danima. Sirijski prevod sa grčkog je načinio Tacijan (rođen oko 110. godine, a umro oko 165. godine). Veliki deo Tacijanove sirijske Biblije je pronađen u Vatikanskoj biblioteci, tako da je bilo moguće objaviti je 1888. godine. Ovo je vodilo stručnjake uzbudljivo blizu ne samo grčkom tekstu Jevanđelja tog vremena, već i govoru iz prve tri i po decenije hrišćanske ere.

VULGATA

Značaj Rima, dolazak hrišćanstva u Rimsko carstvo i širenje hrišćanstva u zemljama koje su osvojili Rimljani, učinili su latinsku Bibliju veoma značajnom. Prvi prevod je poznat kao “starolatinski”. Međutim, on je bio zamenjen Jeronimovom latinskom Vulgatom, nakon Konstantinove hristijanizacije Rimskog carstva.
“Starolatinski” prevod, načinjen oko 150. godine, dragocen je pokazatelj – možda najdragoceniji – stanja Novog zaveta u “najranija vremena”. Stručnjaci na njega gledaju kao na poslednju kariku u lancu koji od naših modernih Novih zaveta vodi unazad do pera apostola koji su napisali dvadeset sedam originalnih novozavetnih knjiga.
Na Britanska ostrva je prva stigla latinska verzija Biblije. Britanska ostrva su, međutim, proizvela svoj sopstveni soj pobornika hrišćanstva. A ovi pobornici, tako udaljeni od doma Latina, usvojili su biblijska pravila na svoj sopstveni način i prenosili ih na govornom jeziku naroda sa ovih udaljenih ostrva. Ipak, bilo je potrebno oko hiljadu godina osvajanja i unutrašnjih razdora pre nego što je južni deo ovih ostrva koja nazivamo Britanijom načinio kompletnu pisanu Bibliju na jeziku kojim se tada govorilo u širokim narodnim masama.